Een terdoodveroordeelde heeft recht op één rol toiletpapier per week. Als er medische redenen zijn die je recht geven op een extra rol toiletpapier per week, krijg je een speciaal pasje waarmee je dit kunt aantonen. Jamie heeft zo'n pasje, want door zijn chronische rugproblemen heeft hij incontinentieproblemen gekregen. Hij krijgt alleen zelden de twee rollen die hem toekomen. Soms krijgt hij niet eens elke week een rol. Als hij geen toiletpapier meer heeft, neemt hij zijn toevlucht tot schrijfpapier (erg duur) of tijdschriften (zonde).
Een paar dagen geleden vroeg mijn zusje mij waarom ik niet gewoon naar Texas toe ging. Er was immers niet veel tijd meer. Ik gaf aan dat ik eigenlijk wachtte tot een executiedatum zou zijn vastgesteld en dat ik dan meteen een ticket zou boeken. Op die manier zou ik eventueel nog dingen kunnen regelen voordat ik zou afreizen voor dat laatste, onvermijdelijke bezoek. Natuurlijk zou ik het liefst vandaag nog naar Texas gaan, maar twee keer in korte tijd zou wel erg duur worden.
Hoewel het totaal aantal uren dat ik in de bezoekersruimte heb doorgebracht vrij beperkt is (al was het maar omdat tijdens onze laatste reis alle bezoeken voor onbepaalde tijd werden opgeschort na mijn eerste bezoek, zie ook hier), heb ik genoeg dierbare herinneringen aan die stukjes gecondenseerde tijd. Een bezoek van vier uur lijkt lang, maar als je drieëntwintig uur per dag zit opgesloten in een ruimte van twee bij drie, is het veel te kort.
Mensen die weten van mijn vriendschap met Jamie en mijn betrokkenheid rondom de Texaanse doodstrafpraktijken, zijn vaak licht verbaasd als ik aangeef hoe geweldig ik Texas vind. Is dat niet een staat vol met racistische rednecks die dol zijn op enorme hompen vlees, hun jachtgeweer en het opzetten van doodgeschoten beesten?
Tot 1999 werden Texaanse terdoodveroordeelden gehuisvest in de Ellis One Unit. Gevangenen die zich goed gedroegen, mochten werken in de kledingfabriek waar uniformen voor de bewakers gemaakt worden. Er kon gezamenlijk gerecreëerd worden. Er was TV. Als iemand op het punt stond geëxecuteerd te worden, mocht hij afscheid nemen van de andere gevangenen. De veroordeelden hadden een leven.
Een bezoek aan een Amerikaanse 'supermax'-gevangenis is een surrealistische ervaring. Je hebt het idee dat je in een misdaadfilm bent beland; allerlei clichés blijken eng dicht bij de werkelijkheid te liggen.
Op 21 december 1992 is Jamie getrouwd. Hij zat toen al in voorarrest voor de misdaad waarvoor hij ter dood veroordeeld zou worden. Die daad pleegde hij in november 1991. Het huwelijk werd 'by proxy' (op afstand) voltrokken, want fysiek contact met bezoekers is niet toegestaan, ook niet als het om je (aanstaande) vrouw gaat. Jamies vrouw was toen al zwanger. Zijn kind -een zoon- werd geboren toen hij al vast zat. Jamie heeft zijn kind één keer mogen vasthouden, toen hij nog in voorarrest zat.
Als ik mensen over Jamie vertel, is de eerste vraag vaak "Heeft 'ie het gedaan?".
Ja, hij heeft het gedaan. Door zijn toedoen is iemand er niet meer. Iemand die destijds nog een jonge vent was en die nog een heel leven voor zich had. Iemand wiens vriendin op dat moment zwanger was. Door zijn toedoen groeit een kind zonder zijn eigen vader op. Sterker nog, door zijn toedoen groeien er twee kinderen zonder hun eigen vader op, want Jamie heeft zelf ook een zoon (die geboren is toen hij al vast zat).
De feiten zijn onontkoombaar. Ik ben bevriend geraakt met een moordenaar.
